جوانان ايراني و جامعه در وراي پرسشنامه ها چاپ
خواندنیها
جمعه, 12 مهر 1387 14:48
تعداد بازدید :7128

15:38 گرينويچ - سه شنبه 14 نوامبر 2006 - 23 آبان 1385

رسول نفيسي                                                                                                              
جامعه شناس در آمريکا

جامعه ايرانی مثل ساير کشورهای جهان سوم از جمعيتی جوان تشکيل شده است. متوسط سن اين جمعيت 24 سال و از اين 69 ميليون نفر، بيست و پنج در صد در سنين زير 16 سال می باشند. البته پيش بينی می شود که با افت فعلی زاد و ولد در کل کشور ( از 6/3 درصد به 1/1 درصد) که رقمی در حدود کشورهای اروپايی است، تدريجاً از قاعده اين هرم کم شده و به ميانه و نهايتا راس آن بيافزايد.....

با وجود حضور گسترده جوانان، تحقيقات راجع به خواست ها، تمايلات سياسی و اجتماعی، و حتی وضعيت گذران اوقات فراغت و اشتغال آنان در دسترس نيست. تحقيقات در اين زمينه عمدتا دولتی است و بخشی از آن که در دسترس عموم است بعضاً از لحاظ رعايت اصول تحقيق بيطرفانه، قابل سوال است. مثلا "سازمان ملی جوانان" يکی از عمده ترين موسسات تحقيقی در اين زمينه است.

بررسی چند سوال از يکی از نظرسنجی های اخير اين سازمان تا حدودی اين نقيصه را باز می نمايد. بخشی از 21 سوال پرسشنامه از اين قرار است:

-"جامعه ای که در آن ارزشهای اسلامی حاکم باشد بهتر از جوامع غربی است"
-"آزادی به شکل غربی آن موجب بی بندوباری است"
-"پيشرفت های غرب به قيمت استعمار کشورهای جهان سوم تمام شده است"
-کشورهای غربی خواهان استقلال کشورهای جهان سوم نيستند"
-"زمانی می توانيم در راه توسعه گام برداريم که از غرب قطع اميد کنيم."

سوالات از اين دست، که در واقع تکرار مواضع اتخاذ شده از طرف دولت و وسائط ارتباط جمعی است، به جای کنکاش در جهت اخذ نظر واقعی پاسخگو ظاهرا به القای نظر پرسشگر ميانجامد. در نتيجه مثلا در جواب اين سوال که "با همه قضاوتی که در باره آمريکا می شود اين کشور محل مناسبی برای زندگی است"، 61 درصد پاسخگويان جوان جواب منفی و تنها 38 درصد پاسخ مثبت داده اند.

حال آنکه، هر مسافری که به ايران سر زده باشد می تواند بر اساس مشاهدات اتفاقی خود شهادت بدهد که کمتر جوان ايرانی است که مشتاق سفر به خارج و اقامت در غرب به خصوص در آمريکا نباشد.

واقعيت های مخفی

در عين حال، از ورای همين سوالات بعضی از حقايق اجتماعی آشکار می شود.

مثلا پرسشگران از اينکه جوانان مسئله "تهاجم فرهنگی" را جدی نمی گيرند اظهار نگرانی کرده اند( 59 درصد مخالف و 40 درصد موافق) و همچنين اينکه 55 درصد جوانان معتقدند که "در غرب جوانان به آنچه می خواهند دسترسی پيدا می کنند."

محققان "سازمان ملی جوانان" از اين که حتی 39 درصد گفته اند که "خوشبختی انسان ها (؟) در غرب تامين شده است" بيشتر نگران شده و خواستار اجرای برنامه های علمی لازم برای هدايت جوانان شده اند.

جوانان ضمنا از سرمايه گذاری غرب و مشارکت غرب در صنايع ايران استقبال کرده و مخالفت شصت درصدی خود را با سخت گيری بيش از حد مدارس نسبت به پوشش دانش آموزان ابراز کرده اند.

51 درصد هم گفته اند که دانش آموزان نمی توانند آزادانه عقايد خود را در مدارس بيان کنند.

شايد به لحاظ همين نگرانی هاست که دولت جديد به حجت الاسلام حاج علی اکبری ماموريت داده است که مسئوليت "سازمان ملی جوانان" را بپذيرد. آقای علی اکبری از اول ريشه فساد را اينترنت تشخيص داده و معتقد است که توجه دولت های قبلی به ماهواره آنان را از اثرات زيان بخش اينترنت غافل کرده است، حال آنکه "اينترنت در تسخير شيطان است" و بايد سايت های دينی بيشتر و بيشتری در دسترس جوانان قرار گيرد.

تحقيقات دانشگاهی

اما تحقيقات دانشگاهی غير دولتی، مثل تحقيق علمی و موثق دکتر منوچهر محسنی، در زمينه رفتارهای اجتماعی- فرهنگی در ايران وجه ديگری از رويکرد جوانان را نشان می دهد.

بر اساس اين تحقيق، گروه سنی 24-16 ساله از تمام گروه های سنی ديگر بيشتر به تماشای "ويديو" می پردازد، بيشتر مطالعه می کند، و منبع اطلاعات او عمدتا تلويزيون است. در عين حال رويکردهای اين گروه سنی آميزه ای از سنت گرايی و تجدد خواهی است.

در مقايسه با گروه های سنی ديگر، اين گروه نظر مساعدتری نسبت به ازدواج با اقوام نزديک دارد، ولی در عوض برای ازدواج فاصله سنی کمتری را نسبت به گروه های ديگر می پسندد.

اين گروه - اعم از دختر و پسر- نسبت به مهريه سنگين نظر مساعدتری از ساير گروه های سنی دارد ولی درصد مخالفت آن با تعدد همسر از گروه های ديگر بيشتر است؛ علاقمند است که بچه اول پسر باشد، ولی در مقابل اين سوال که "آيا زندگی ماشينی عاطفه ها را از بين برده است" کمتر از گروه های سنی ديگر نظر موافق نشان می دهد.

نهايتا، در مقابل اين سوال که " نبايد از هر قانونی دفاع کرد" اين گروه سنی از هر گروه ديگر بيشتر به طور مثبت جواب داده است.

اينترنت و تحصيل: دل مشغولی های نوجوانان و جوانان

در هيچکدام از اين تحقيقات به يکی از مهم ترين دل مشغولی های جوانان يعنی "اينترنت"، "چت روم" و "Text Messaging" اشاره ای نشده و علت آن هم تاريخ اين تحقيقات است که به چند سال پيش برمی گردد. از اين جهت نگارنده کوشيده با توسل به تلفن با تعداد محدودی از نوجوانان ايرانی از اولويت های آنان جويا شود.

طبيعتا سوالاتی که به هر نحوی به سياست مربوط می شد بی جواب می ماند ولی از ورای جواب بر ميامد که دل مشغولی عمده جوانان کنکور و توفيق در آن و مسئله آينده شغلی است و در زمينه اوقات فراغت، جواب ها پراکنده بود ولی می توان گفت که در بين جوانان شهری و به خصوص در شهر تهران، "چت روم" و "Text Messaging" از طريق تلفن های دستی رواج دارد.

محتوای اين پيام ها جوک های تازه و قرارهای ملاقات، و بحث های مختلف است.

ولی ظاهرا مسئله تحصيل و کلاس های تکميل زبان و موسيقی و غيره، مجال فراوانی برای نوجوانان طبقه متوسط باقی نمی گذارد.

با اين که در ايران بيش از دو ميليون دانشجو در حال تحصيل هستند و آينده شغلی هم چندان روشن نيست، به نظر می رسد تحصيل به عنوان محور زندگی جوان و نوجوان امروزی درآمده است.

اين بررسی نشان می دهد که عدم آينده شغلی مطمئن باعث نشده است که بازار تحصيل از رونق بيافتد و دختران به خصوص در اين زمينه کوشاترهستند؛ به لحاظ اينکه تحصيل هم تنها راه يافتن شغل برای اين گروه است و هم به باور بسياری احتمال يافتن همسر مناسب را افزايش می دهد.

افت تحصيل در ميان پسران بيشتر است به لحاظ اينکه آنان زودتر به بازار کار می پيوندند.

ارتباط گسيخته با جامعه

عدم امنيت روانی جوانان، و بخصوص واهمه از وجود "شنود" و دوربين های مخفی در مکان های آموزشی نوعی تجزيه آنان را به گروه های کوچکتر "محرم" باعث شده است.

بر اساس اين نظرسنجی، بحث های اصلی دانش آموزان در حضور گروه محرم است، ولی در ميان جمع از اظهار نظرهای صريح خودداری می کنند.

برنامه انتخاباتی دانش آموزان و برگزيدن "شهردار" که در دوره دوم رياست جمهوری رفسنجانی آغاز شد و سرانجام به انتخابات "شورای مدرسه" انجاميد، بنظر می رسيد که بتواند به رشد حس شرکت جويی و تصميم گيری کمک کند.

ولی بعضی از شرکت کنندگان در نظرسنجی در جواب سوال مربوط به اين شوراها معتقد بودند که آنها وسيله ای شده اند برای خبرچينی و انتقال افکار و خواست های دانش آموزان به مدير و ناظم مدرسه.

شايد اين نوع برداشت ها اشاره ای باشد به گسيختگی ارتباط و عدم اطمينان نسل جوان به نسل پيشين و تصميم گيرندگان در جامعه.

نسل سوخته

به نظر می رسد با وجود اين که در آمارهای موجود "والدين" اولين افراد مورد اطمينان نوجوانان برای مشاورت در امور روزانه معرفی شده اند، معهذا نوعی عدم اطمينان به صحت تصميم گيری های آنان در اظهارات جوانان به چشم می خورد.

آنان حتی با سرزنش نسل پيشين، خواستار امتيازات نامعقولی هستند. پدری می گفت که تنها خط تلفن خانه در اشغال کامپيوتر نوجوان خانواده ااست، و در مقابل اعتراض خانواده، نوجوان مدعی می شود که "اگر آنان اين وضعيت را در مملکت بوجود نياورده بودند، اکنون در خانواده بيش از يک خط تلفن وجود داشت و لزومی برای اين برخوردها نبود!"

اينترنت و "چت روم"، مثل ساير کشورها، از مشغوليات عمده نوجوانان و جوانان شهری به خصوص تهران است. محدوديت سايت ها و کم کردن سرعت اينترنت از طرف شماری از نوجوانان و جوانان به عنوان محدوديت حقوق آنها تلقی می شود.

در عين حال، به نظر نمی رسد که آنها از اين شرايط باکی به دل راه دهند.

جوانی در اين مورد می گويد: "جوان ها فوری راه های لازم برای مبارزه با فيلترينگ را پيدا می کنند. فيلترشکن ها مفت و مجانی در دسترس همه است. حتی بعضی ها با استفاده از زبان هايی غير از فارسی و انگليسی که اساس فيلترينگ است، در اينترنت به جستجو می پردازند.!"

جوان ديگری گفت: "مادرم می گويد آنان نسل سوخته اند، در صورتی که نسل سوخته واقعی ما هستيم."

گفتگو با جوانان و ملاحظه تحقيقات موجود در اين زمينه تناقض جامعه ای را آشکار می کند که از يک طرف در مسير افزايش جمعيت جوان و انفجار اطلاعات و گسترش نجومی وسايط ارتباط جمعی قرار گرفته، و از طرف ديگر، دولت، با تکيه بر نقش خود به عنوان هادی و راهنمای جامعه می کوشد با ايجاد ضوابط و کنترل تکنولوژی به اهداف ويژه خود نزديک شود.

گسترش بی سابقه آموزش و پرورش، که منجر به حضور بيش از يک چهارم جمعيت در موسسات آموزشی شده، و تاکيد بر "حق رای مردم" باعث افزايش خواست های مدنی مردم شده است. حال آنکه دولت و حاميان آن در جهت پايين آوردن اين توقعات می کوشد.......

 

افزودن جدید
نوشتن نظر
نام:
ایمیل:
 
عنوان:
قالب نوشته:
[b] [i] [u] [url] [quote] [code] [img] 
 
 
:angry::0:confused::cheer:B):evil::silly::dry::lol::kiss::D:pinch:
:(:shock::X:side::):P:unsure::woohoo::huh::whistle:;):s
:!::?::idea::arrow:
 
کد آنتی اسپم نمایش داده شده در عکس را وارد کنید.
ايراندوست |1387-7-19 11:41:09
آمار هاي جالبي داده بود

3.26 Copyright (C) 2008 Compojoom.com / Copyright (C) 2007 Alain Georgette / Copyright (C) 2006 Frantisek Hliva. All rights reserved."